วัฒนธรรมและประเพณีของไทย

 ชนเผ่าเมี่ยน : มารยาท ถ้ากล่าวถึงชาวเมี่ยนจะนึกถึง "กลุ่มชนผู้มีน้ำใจไมตรี รักความสงบ" นิสัยโดยทั่วไปแล้ว ชาวเมี่ยนเป็นกลุ่มคนขยัน และเก่งในด้านการค้าขาย รักความสะอาด มีมนุษย์สัมพันธ์ที่ดีต่อแขกที่มาเยือน สังเกตได้จาก เมื่อแขกมาถึงบ้าน ชาวเมี่ยนจะยกม้านั่งมาให้ และต้อนรับด้วยน้ำชาหรือน้ำดื่ม แล้วพอถึงเวลาอาหาร ชาวเมี่ยนจะตั้งโต๊ะพิเศษเพื่อเลี้ยงอาหารแก่แขก โดยมีหัวหน้าครอบครัวหรือลูกชายนั่งรับประทานอาหาร และดูแลความสะดวกอยู่ตลอดเวลา โดยปกติเมื่อมีการเลี้ยงแขก จะใช้เหล้าเป็นสื่อแสดงน้ำใจจากเจ้าของบ้านต่อผู้มาเยือน เจ้าของบ้านจะยกแก้วเหล้า เป็นการต้อนรับและขอบคุณแขก และแขกก็จะยกแก้วขอบคุณตอบ การดื่มเหล้าของชาวเมี่ยน แสดงถึงมารยาทและน้ำใจเป็นอย่างมาก โดยส่วนใหญ่ เมี่ยนรังเกียจการดูหมิ่นจากกลุ่มชนอื่น ความเชื่อกับมารยาท ชาวเมี่ยนมีความเชื่อมั่นในจักรวาลที่มีระเบียบแบบแผน และเชื่อว่า มนุษย์จะต้องสร้างสัมพันธภาพที่ถูกต้อง กับสิ่งแวดล้อม ทั้งที่เป็นกายและจิตวิญาณ ขนบธรรมเนียมเมี่ยนเน้นความสุภาพ และความพยายามที่จะ ละเว้นการกระทำที่ทำให้ผู้อื่นเสียหน้า ความสามัคคีปองดองในครัวเรือนตลอ...

 ชนเผ่าเมี่ยน :เมี่ยนกับฝิ่นในอดีต ความผูกพันสำหรับเมี่ยนกับฝิ่นนั้นมีมาไม่นานมานี้เอง ตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 19 เป็นอย่างน้อย เมี่ยนจำนวนมากได้ปลูกฝิ่นเป็นพืชเศรษฐกิจ และเก็บฝิ่นไว้เสพเองบ้างก็ใช้เป็นยา เมี่ยนเป็นเกษตรกรที่มีความละเอียดอ่อนมาก จึงอาจเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้เมี่ยนยอมรับการปลูกฝิ่นด้วยความเข้าใจอย่างดี ซึ่งทำให้เมี่ยนจำนวนมากมีฐานะความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น จนกระทั่งไม่นานมานี้เองมีการกำหนดให้ฝิ่นเป็นสิ่งผิดกฎหมาย เมี่ยนจึงต้องพัฒนาพืชชนิดอื่นเข้ามาทดแทน และเมี่ยนก็ต้องทุกข์ทรมานและฝืดเคือง จนกว่าจะพบพืชรายใหม่ที่จะทำรายได้ให้ได้พอเหมาะสม การปลูกฝิ่นของเมี่ยนนั้นจะใช้เวลาประมาณ 5 เดือนในช่วงฤดูใบไม้ร่วงหรือฤดูหนาว ทำให้เมี่ยนมีเวลาหลายเดือนในการที่จะปลูกพืชชนิดอื่น ๆ แต่ว่าในหนึ่งประเภทของพื้นดินที่ปลูกฝิ่นนั้นไม่เหมาะสมกับการปลูกพืชชนิด อื่น ๆ และคนในครอบครัวสามารถขนยางฝิ่นจำนวนที่เป็นกิโลกรัมกลับมาบ้าน ได้อย่างง่าย ๆ เพราะฉะนั้นการปลูก และการผลิตพืชชนิดอื่นที่มีจำนวนมาก ๆ นั้น การขนส่งคงยากกว่าสำหรับภูมิประเทศที่เป็นภูเขาเช่นนั้น เมี่ยนในสมัยก่อนจึงไม่ปลูกพืชที่มีจำนวนมาก...

ชนเผ่าเมี่ยน :การย้ายถิ่น ปัจจัยที่ทำให้เกิดการย้ายถิ่น ปัจจัยที่ทำให้เกิดการย้ายถิ่นนี้ จะมีอยู่ 2 ประเด็น ที่ต้องทำให้ชาวเผ่าเมี่ยนต้องย้ายถิ่นฐาน 1. ที่ทำกิน การย้ายถิ่นเข้าสู่ประเทศไทยครั้งแรกของเมี่ยนกลุ่มต่าง ๆ นั้น จะเลือกตั้งถิ่นฐานทำมาหากินตามไหล่เขา การปลูกพืชตามไหล่เขานี้ทำให้เกิดการไหลชะของหน้าดินได้ง่าย ซึ่งทำให้ดินหมดความอุดมสมบูรณ์ได้เร็ว ไร่ข้าวแปลงหนึ่งใช้ปลูกได้ผลไม่เกินระยะ 2-3 ปี โดยผลผลิตมิได้ลดลง หลังจาก 2-3 ปีแล้ว ข้าวก็จะได้ผลผลิตน้อยลง เมี่ยนจึงย้ายที่ปลูกข้าว แต่อาจจะไม่ย้ายบ้านเรือนไปด้วยก็มี ดังนั้นเมี่ยนบางพื้นที่จะย้ายเฉพาะพื้นที่ปลูกข้าวเท่านั้น หากที่ปลูกข้าวไม่ไกลจากหมู่บ้านนักก็ยังคงตั้งหมู่บ้านอยู่ที่เดิม และนิยมสร้างบ้านชั่วคราวไว้ในบริเวณใกล้เคียงกลับที่ปลูกข้าว แต่อย่างไรก็ตาม เมื่อดินในบริเวณหมู่บ้านหมดความอุดมสมบูรณ์ลงแล้ว เมี่ยนก็มักจะเคลื่อนย้ายไปอยู่ที่แห่งใหม่ ซึ่งการย้ายอาจทำไม่พร้อมกันทั้งหมู่บ้าน อาจย้ายเฉพาะผู้ที่ไม่มีที่ทำมาหากิน ครั้งละ 2-3 หลังคาเรือน หรือย้ายกันไปเป็นกลุ่มเครือญาติพี่น้อง บางครั้งอาจย้ายไปสมทบกับหมู่บ้านอื่น หรืออาจย้...

 ชนเผ่าเมี่ยน : การรักษาโรค ชาวเมี่ยนมีการรักษาโรคได้หลายแบบขึ้นอยู่กับอาการที่ปรากฎว่ามากหรือน้อย เป็นอาการทางร่างกายหรือทางจิตใจ วิธีการรักษามีหลายแบบ เช่น การดึงหรือบีบบริเวณที่ปวด รักษาด้วยสมุนไพร และรักษาด้วยการเลี้ยงผี หรือหากมีอาการเจ็บป่วยมากก็จะอาศัยการรักษาแบบสมัยใหม่ด้วยการไปโรงพยาบาล และสิ่งหนึ่งที่เมี่ยนนิยมใช้ควบคู่กับการรักษาพยาบาล คือ การทำพิธีกรรม การรักษาโรคด้วยการดึงบีบหรือขูดตามร่างกาย เป็นวิธีการรักษาของชาวเมี่ยนที่รักษาเพื่ออาการปวดเมื่อยอ่อนเพลียของร่างกาย วิธีการรักษาจะแบ่งเป็นหลายแบบ คือ 1. นิบซา คือ ใช้ด้านหลังของนิ้วชี้และนิ้วกลางจุ่มน้ำหนีบเนื้อแล้วดึงหลาย ๆ ครั้ง บริเวณหน้าอกและไหล่ทั้ง 2 ข้างซ้ายขวา ซึ่งอกแต่ละข้างจะมีจุดที่ต้องดึงราว 3-7 จุด เมื่อนิบซาเสร็จเนื้อจะแดง ห้อเลือดผู้ที่ได้รับการรักษาจะสดชื่นขึ้น เพราะเลือดลมจะเดินสะดวกขึ้น แต่ถ้าในกรณีที่คนอ้วนมีเนื้อมากไม่สามารถนิบซาได้ จึงใช้วิธี กว๋าซา คือ ใช้เหรียญขูดบริเวณจุดนิบซาสำหรับการนิบซา ครั้งต่อไปจะดึงเนื้อที่จุดเดิม 2. เก๊าะซา รักษาอาการปวดเฉพาะจุด โดยใช้ใบมีดโกนกรีดผิวให้เลือดไหลซิบ ๆ แล้วเผ...

ชนเผ่าเมี่ยน : อาหารและโภชนาการ แหล่งอาหาร แหล่งอาหารของเมี่ยนนั้นมักจะได้มาจากการหามาโดยตนเองเป็นส่วนใหญ่ เช่น มาจากการเพาะปลูก หรือหามาจากธรรมชาติตามป่าเขา อาทิเช่น 1. แหล่งอาหารที่ผลิตเอง แหล่งอาหารที่ผลิตเอง ส่วนมากเป็นอาหารมาจากการเพาะปลูก มักจะเป็นอาหารหลัก ข้าวและผักชนิดต่าง ๆ โดยจะปลูกผสมลงในไร่ เช่น ข้าว ข้าวโพด มันสำปะหลัง ทานตะวัน งาดำ งำขาว พริก มะเขือ มะเขือเทศ น้ำเต้า ฟักทอง ถั่วชนิดต่าง ๆ ผักกาด กระเทียม เผือก มันเทศ ขิง ข่า หอม แตงกวาต่าง ๆ ฯลฯ      2. แหล่งอาหารที่ได้จากธรรมชาติ ส่วนมากจะเป็นอาหารที่มาจากป่า สามารถหาได้ทุกฤดูกาลและตลอดปี แต่ละฤดูกาลชนิด และประเภทของอาหารก็จะแตกต่างกันไปตามแต่ละฤดูกาล ซึ่งจะขึ้นอยู่กับธรรมชาติและพื้นที่แต่ละที่ด้วย อาหารจากธรรมชาติส่วนใหญ่มักจะเป็น เช่น เห็ดชนิดต่าง ๆ หน่อไม้ หวาย ปลีกล้วยป่า ผักขม ชะอม ลูกต๋าว กระท้อน มะเขือพวง ลูกก่อ ผักหวาน ฯลฯ อาหารประเภทโปรตีนได้แก่ หมูป่า ไก่ป่า อี่เก้ง นก กระต่าย เลน กระรอก เม่น ลิ้น ฯลฯ อาหารที่ได้จากแหล่งน้ำ ได้แก่ ปลาชิดต่าง ๆ ปู หอย กุ้ง เต่า ผักกูด ผักบุ้ง กบ เขียด ลูกอ๊อด ฯลฯ ...

 ชนเผ่าเมี่ยน : อาชีพ การดำรง ชีวิตตามปกติของชาวเมี่ยน แล้วอาชีพที่จะเป็่นอาชีพหลัก คือ การประกอบอาชีพแบบไร่เลื่อนลอยเป็นส่วนใหญ่ ทั้งในอตีดและปัจจุบัน ซึ่งปัจจุบันนั้นอาจมีอาชีพหลากหลายเข้ามา เช่น การทำเครื่องเงิน เพราะชาวเมี่ยนนิยมเครื่องประดับที่ทำด้วยเงิน ในหมู่ชนชาวเมี่ยนมีช่างทำเครื่องประดับตามวัฒนธรรม และค่านิยมของชาวเมี่ยนเอง ซึ่งสภาพแวดล้อมทางสังคมอาจทำให้ชาวเมี่ยนเกิดอาชีพอื่น ๆ ขึ้นมา แต่อาชีพหลักของชาวเมี่ยน คือ การทำการเกษตร ชาวเมี่ยนนิยมปลูกพืชต่าง ๆ แค่พออยู่พอกินเท่านั้น ซึ่งถ้าเหลือค่อยนำไปเป็นการค้าต่อไป เมื่อได้ผลผลิตออกมาแล้ว ก็จะทำการเก็บรักษาเอาไว้เพื่อเก็บไว้กินในช่วงฤดูแล้ง การเพาะปลูกในระยะ 1 ปีแรกชาวเมี่ยนจะไม่นิยมเอาพืชไร่ออกไปขาย การทำไร่ การ ทำไร่นั้นแทบจะนับได้ว่าเป็นอาชีพหลักของเมี่ยนเลยก็ว่าได้ ในเวลา 1 ปีนั้นเมี่ยนจะทำไร่มากที่สุด เนื่องจากว่า เมี่ยนสามารถผลิตมาเก็บไว้ได้นาน เมี่ยนจะหมุนเวียนการทำไร่ไปในแต่ละปี เมื่อทำการปลูกพืชอย่างใดอย่างหนึ่งในพื้นที่ที่เตรียมมาแล้วนั้น ปีต่อไปจะไม่เอาพืชที่เคยปลูกมาแล้วมาปลูกซ้ำอีก โดยจะเอาพื้นที่นั้นไปปลูกพืชอย...

 ชนเผ่าเมี่ยน : การละเล่น ในชีวิตประจำวันของเมี่ยน การละเล่นที่แสดงออกถึงความรื่นเริงตามประเพณี และเทศกาลต่าง ๆ กล่าวได้ว่าในปัจจุบันแทบจะไม่มีโดยสิ้นเชิง โดยเฉพาะการละเล่นในวัยผู้ใหญ่หรือวัยหนุ่มสาว ส่วนการละเล่นของเด็ก ๆ มีเพียงไม่กี่อย่าง เช่น การเล่นไล่จับกัน ซึ่งเล่นรวมกันทั้งเด็กชายและหญิง การเล่นลูกข่าง การเดินไม้โกงกาง เมี่ยนไม่มีการละเล่นตามประเพณีประจำเทศกาลที่มีรูปแบบชัดเจน โดยเฉพาะการละเล่นของเมี่ยน มักเป็นการละเล่นที่อาศัยเล่นในโอกาสของงานพิธีกรรมต่าง ๆ และก็มักจะเป็นพิธีแต่งงานกับวันปีใหม่เท่านั้น ที่สามารถแสดงการละเล่นได้อย่างสนุกสนานเต็มที่ การละเล่นของเมี่ยน ได้แก่ 1. หนังสติ๊ก (ถางกง) ทำมาจากไม้ เมี่ยนจะนำไม้ประมาณเท่ากับแขนที่ปลายแยกออกจากกัน นำมาแต่งให้สวยและพอกับมือจับ เอาหนังยางมามัดให้สามารถดึงแล้วยิงได้ วิธีการเล่น นำก้อนหินมาวางตรงที่เป็นยาง ดึงแล้วปล่อยใช่เล่นยิงแข่งกัน 2. ปืนไม้ไผ้ (พ้าง พ้าง) เป็นของเล่นที่เด็กนิยมเล่นกันมาก วิธีการทำ คือ เอาไม้ไผ่ลำใหญ่ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 1-2 เซนติเมตร มาทำเป็นกระบอกปืน และเหลาไม้อีกอันมาใช้สำหรับเป็นตัวยิง จะนำผลของต...