วัฒนธรรมและประเพณีของไทย

ดำหัว การดำหัวนี้อาจแปลได้สาม นัย คือ การสระผมเพื่อชำระสิ่งสกปรกที่ติดอยู่ การสระผมตามพิธีกรรมเพื่อความเป็นสิริมงคล เช่น การสระผมในวันสังกรานต์ล่อง ( อ่าน “ สังขานล่อง ”) ซึ่งเมื่อสระผมแล้วจะต้องหันหน้าไปในทิศที่กำหนดและต้องทัดดอกไม้ที่กำหนดใน แต่ละปีอีกด้วย และประการหลังการดำหัวคือประเพรีในการขอขมาผู้ใหญ่ที่ตนเคารพนับถือหือการแส ดงคารวธรรมต่อผู้ที่มีบุญคุณแก่ตนในเทศกาลสงกรานต์ ในการดำหัวซึ่งเป็นการทำ ความสะอาดแก่ศีรษะนั้น ตามปกติชาวล้านนาโดยเฉพาะหญิงแล้วมักจะดำหัวหรือสระผมอาทิตย์และครั้ง โดยใช้ “ ยาสระผม ” ประกอบด้วยใบหมี่ ผลมะกรูดที่เผาบนถ่ายไฟแดงต้มในน้ำพอประมาณเพื่อให้ได้น้ำที่เป็นเมือกลื่น ซึ่งบางคนอาจเติมฝักส้มป่อย หรือใบของปอมื่นและใบเล็บครุฑเพื่อเพิ่มความลื่นยิ่งขึ้น ใช้น้ำที่ต้มนี้ชุบผมให้เปียกแล้วขยี้ให้ทั่วแล้วจึงใช้น้ำล้างออก ทั้งนี้อาจสระเช่นนี้หลายครั้งก็ได้ สูตรยาสระผมล้านนาอีกตำรับหนึ่งประกอบด้วย ๑ . ฝักส้มป่อยจี่ ๒ . ผลมะกรูดเผา ๓ . ผลกระคำดีควายหมกไฟพอให้สุก ๔ . รากของต้นฟักข้าวหรือหัวขี้กาแดง ๕ . รากแหย่งบดหยาบ ทั้งหมดผสมกับน้ำอุ่นหมักผมไว้สักระยะหนึ่งแล้วจึงล้างออก ...